Technologie informacyjne i komunikacyjne (1F11): Różnice pomiędzy wersjami
Z Brain-wiki
(→Wykład) |
|||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
*Polecane filmy o [[TI/Media społecznościowe|mediach społecznościowych]]: [https://youtu.be/uaaC57tcci0 The Social Dilemma] i [https://youtu.be/iX8GxLP1FHo The Great Hack] | *Polecane filmy o [[TI/Media społecznościowe|mediach społecznościowych]]: [https://youtu.be/uaaC57tcci0 The Social Dilemma] i [https://youtu.be/iX8GxLP1FHo The Great Hack] | ||
*Dostępne na YT filmy do wykładu o bezpieczeństwie: [https://www.ted.com/talks/mikko_hypponen_fighting_viruses_defending_the_net Fighting viruses, defending the net], [https://www.ted.com/talks/mikko_hypponen_three_types_of_online_attack Three types of online attack] i [https://www.ted.com/talks/james_lyne_everyday_cybercrime_and_what_you_can_do_about_it Everyday cybercrime — and what you can do about it] | *Dostępne na YT filmy do wykładu o bezpieczeństwie: [https://www.ted.com/talks/mikko_hypponen_fighting_viruses_defending_the_net Fighting viruses, defending the net], [https://www.ted.com/talks/mikko_hypponen_three_types_of_online_attack Three types of online attack] i [https://www.ted.com/talks/james_lyne_everyday_cybercrime_and_what_you_can_do_about_it Everyday cybercrime — and what you can do about it] | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ==Przykładowe zagadnienia do powtórzenia przed egzaminem== | ||
| + | # Dlaczego i gdzie korzystamy z technologii cyfrowych? Czy są prostsze, dokładniesze, czy tańsze od analogowych? Sumy kontrolne i kopie/przesył danych cyfrowych. | ||
| + | # Rola systemu operacyjnego. Systemy plików (filesystems, np. FAT). Czy skasowany plik można odzyskać? | ||
| + | # Drzewo katalogów, ścieżka (w Uniksie i Windows) i URL. Unikalność URL i nazwy pliku. | ||
| + | # ASCII, ISO 8859-2, UNICODE, UTF-8. Jak kodujemy znaki diakrytyczne różnych języków? | ||
| + | # Formaty plików graficznych i kodowanie kolorów. Grafika rastrowa (bitmapy) i wektorowa (obiektowa) - różnice. Jak widzi krawędzie aparat fotograficzny, a jak oko? Czy ze skanu komputer odczyta tekst? | ||
| + | # Bity, bajty, kilo, mega... Na przykład: kompresja wideo — ile mniej więcej miejsca zajęłaby sekunda wideo bez kompresji (dla uproszczenia przyjmijmy rozmiar jednej klatki 100x100 pikseli)? Ile pamięci zajmie tysiąc słów po 10 liter w ASCII? | ||
| + | # Kompresja bezstratna i stratna. Do jakich plików które algorytmy (zip, jpg, mp3, DivX..)? Kompresja JPEG: zalety i wady. | ||
| + | # Formaty ODF, Microsoft Office i PDF — którego wypada używać zależnie od sytuacji. Znaczenie otwartości formatów. | ||
| + | # Skąd się biorą programy: algorytm, kod źródłowy, program wykonywalny. Kompatybilność. | ||
| + | # Licencje komercyjne i GPL. Prawa autorskie. Jakie materiały mogę umieścić na swojej stronie WWW? | ||
| + | # TCP/IP czyli techniczny standard Internetu: skąd się wziął i co z tego wynika? Droga pakietów w Internecie. Bezpieczeństwo. Adres IP: struktura i ograniczenia IPv4. Adresy publiczne i prywatne. Skąd się wzięła względna anonimowość w Internecie, i na ile jest względna? NAT. IPv4 a IPv6. | ||
| + | # Czy każdy komputer podłączony do Internetu musi mieć własny numer IP? Co się dzieje od momentu wpisania adresu w przeglądarce do wyświetlenia strony WWW? | ||
| + | # HTTP i HTML. WWW jako część Internetu | ||
| + | # DNS. Czy mogę mieć własną domenę, o dowolnej nazwie? | ||
| + | # Co się dzieje od momentu wpisania zapytania w wyszukiwarce do wyświetlenia wyników? Co tak naprawdę przeszukuje google? | ||
| + | # Kryptografia klucza publicznego: jak używamy kluczy publicznych i prywatnych. Podpis elektroniczny. | ||
| + | # Połączenia przez SSL i certyfikaty. Internetowi notariusze. Czy "zamknięta kłódka" to całkowita gwarancja bezpieczeństwa? | ||
| + | # Bazy danych: po co nam indeks? Na ile indeks przyspiesza przeszukiwanie? Szybkość przeszukiwania listy uporządkowanej. | ||
| + | # Funkcja skrótu (haszująca) — szyfrowanie haseł, blockchain, bitcoin | ||
| + | # Wirusy, keyloggery, moc haseł. Czy brak zabezpieczeń i aktualizacji systemu to tylko moja sprawa? Ataki DDoS. | ||
| + | # Tzw. sztuczna inteligencja: statystyka, uczenie maszynowe, sztuczne sieci neuronowe i duże modele językowe. | ||
---- | ---- | ||
Wersja z 09:57, 11 gru 2025
Spis treści
Ćwiczenia: GNU/Linux, LaTeX, Python i Mathematica
Wykład
Wersja na 15 godzin wykładu, do przedmiotu 1100-1F11. Wybrane z wersji na 30 godzin.
- Informację wstępne: narzędzia, system operacyjny, terminal.
- Analogowy a cyfrowy: korekcja błędów. Binarne reprezentacje liczb, ASCII i UNICODE.
- Formaty danych: obraz, dźwięk, wideo. Kompresja bezstratna i stratna. Edycja tekstów, LaTeX.
- Algorytm → kod źródłowy → program wykonywalny. System operacyjny: ścieżka, systemy plików.
- Uczenie maszynowe. Sztuczne sieci neuronowe.
- Jak działa Internet. Wyszukiwarki internetowe, indeks.
- Kryptografia (klasyczna i asymetryczna), haszowanie, certyfikaty i podpis elektroniczny. Bezpieczeństwo i poufność w Internecie
- Sztuczna Inteligencja.
Materiały dodatkowe:
- Trochę historii
- Słowniczek
- Slajdy z wykładów
- Wideo z wykładów zdalnych w 2020
- Związana z tematyką Wykładu część książki Komputer. Internet. Cyfrowa rewolucja
- Książka W obronie wolności o krucjacie Richarda Stallmana
- Książka "Wolna Kultura" Lawrence Lessiga i witryna Creative Commons
- Polecane filmy o mediach społecznościowych: The Social Dilemma i The Great Hack
- Dostępne na YT filmy do wykładu o bezpieczeństwie: Fighting viruses, defending the net, Three types of online attack i Everyday cybercrime — and what you can do about it
Przykładowe zagadnienia do powtórzenia przed egzaminem
- Dlaczego i gdzie korzystamy z technologii cyfrowych? Czy są prostsze, dokładniesze, czy tańsze od analogowych? Sumy kontrolne i kopie/przesył danych cyfrowych.
- Rola systemu operacyjnego. Systemy plików (filesystems, np. FAT). Czy skasowany plik można odzyskać?
- Drzewo katalogów, ścieżka (w Uniksie i Windows) i URL. Unikalność URL i nazwy pliku.
- ASCII, ISO 8859-2, UNICODE, UTF-8. Jak kodujemy znaki diakrytyczne różnych języków?
- Formaty plików graficznych i kodowanie kolorów. Grafika rastrowa (bitmapy) i wektorowa (obiektowa) - różnice. Jak widzi krawędzie aparat fotograficzny, a jak oko? Czy ze skanu komputer odczyta tekst?
- Bity, bajty, kilo, mega... Na przykład: kompresja wideo — ile mniej więcej miejsca zajęłaby sekunda wideo bez kompresji (dla uproszczenia przyjmijmy rozmiar jednej klatki 100x100 pikseli)? Ile pamięci zajmie tysiąc słów po 10 liter w ASCII?
- Kompresja bezstratna i stratna. Do jakich plików które algorytmy (zip, jpg, mp3, DivX..)? Kompresja JPEG: zalety i wady.
- Formaty ODF, Microsoft Office i PDF — którego wypada używać zależnie od sytuacji. Znaczenie otwartości formatów.
- Skąd się biorą programy: algorytm, kod źródłowy, program wykonywalny. Kompatybilność.
- Licencje komercyjne i GPL. Prawa autorskie. Jakie materiały mogę umieścić na swojej stronie WWW?
- TCP/IP czyli techniczny standard Internetu: skąd się wziął i co z tego wynika? Droga pakietów w Internecie. Bezpieczeństwo. Adres IP: struktura i ograniczenia IPv4. Adresy publiczne i prywatne. Skąd się wzięła względna anonimowość w Internecie, i na ile jest względna? NAT. IPv4 a IPv6.
- Czy każdy komputer podłączony do Internetu musi mieć własny numer IP? Co się dzieje od momentu wpisania adresu w przeglądarce do wyświetlenia strony WWW?
- HTTP i HTML. WWW jako część Internetu
- DNS. Czy mogę mieć własną domenę, o dowolnej nazwie?
- Co się dzieje od momentu wpisania zapytania w wyszukiwarce do wyświetlenia wyników? Co tak naprawdę przeszukuje google?
- Kryptografia klucza publicznego: jak używamy kluczy publicznych i prywatnych. Podpis elektroniczny.
- Połączenia przez SSL i certyfikaty. Internetowi notariusze. Czy "zamknięta kłódka" to całkowita gwarancja bezpieczeństwa?
- Bazy danych: po co nam indeks? Na ile indeks przyspiesza przeszukiwanie? Szybkość przeszukiwania listy uporządkowanej.
- Funkcja skrótu (haszująca) — szyfrowanie haseł, blockchain, bitcoin
- Wirusy, keyloggery, moc haseł. Czy brak zabezpieczeń i aktualizacji systemu to tylko moja sprawa? Ataki DDoS.
- Tzw. sztuczna inteligencja: statystyka, uczenie maszynowe, sztuczne sieci neuronowe i duże modele językowe.
Niniejszy podręcznik (za wyjątkiem materiałów do ćwiczeń) opiera się w części na książkach Internet. Komputer. Cyfrowa Rewolucja , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-13360-0 (książka dostępna również w Internecie) i Cyfrowy Świat: jak to działa, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2004, ISBN 83-85655-20-4.
Całość podręcznika (bez materiałów do ćwiczeń) jest udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych zasadach 3.0 Polska. Autor: Piotr Durka.
