Ochrona radiologiczna/Akty prawne obowiązujące w Polsce

Głównym aktem prawnym, określającym bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej jest ustawa Prawo atomowe z dnia 29 listopada 2000r z uwzględnieniem tekstu jednolitego z 14 lutego 2007 r. (Dz. U. Nr 42, poz. 276) oraz zmian wprowadzonych:

• ustawą z dnia 11 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo atomowe (Dz. U. Nr 93, poz. 583),
• ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97),
• ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505),
• ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323).

Ujednolicony tekst ustawy Prawo atomowe jest dostępny na stronie Państwowej Agencji Atomistyki www.paa.gov.pl.

Na podstawie ustawy Prawo atomowe zostały wydane przepisy wykonawcze w postaci rozporządzeń Rady Ministrów, Ministra Środowiska, Ministra Zdrowia i Ministra Finansów.

Lista rozporządzeń wykonawczych do prawa atomowego znajduje się w Załączniku nr 1.

Ustawa Prawo atomowe dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:

• dyrektywy Rady 89/618/Euroatom z dnia 27 listopada 1989 r. w sprawie informowania społeczeństwa o środkach ochrony zdrowia, które będą stosowane oraz działaniach, jakie należy podjąć w przypadku pogotowia radiologicznego.
• Dyrektywy Rady 90/641/Euroatom z dnia 4 grudnia 1990 r. w sprawie praktycznej ochrony pracowników zewnętrznych narażonych na promieniowanie jonizujące podczas pracy na terenie kontrolowanym.
• Dyrektywy Rady 92/3/Euroatom z dnia 3 lutego 1992 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów radioaktywnych między Państwami Członkowskimi oraz do Wspólnoty i poza jej obszar.
• Dyrektywy Rady 96/29/Euroatom z dnia 13 maja 1996 r. ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego.
• Dyrektywy Rady 97/43/Euroatom z dnia 30 czerwca 1997 r. w sprawie ochrony zdrowia osób fizycznych przed niebezpieczeństwem wynikającym z promieniowania jonizującego związanego z badaniami medycznymi oraz uchylajacą dyrektywę 84/466/Euroatom.
• Dyrektywy Rady 2003/122/Euroatom z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie kontroli wysoce radioaktywnych źródeł zamkniętych i odpadów radioaktywnych.

W szesnastu rozdziałach ustawy Prawo atomowe zostały ujęte następujące zagadnienia:

Rozdział 1 – Przepisy ogólne.

Rozdział 2 – Zezwolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.

Rozdział 3 – Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna oraz ochrona zdrowia pracowników :

Rozdział 3a – stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych.

Rozdział 4 – Obiekty jądrowe.

Rozdział 5 – Materiały i technologie jądrowe.

Rozdział 6 – Źródła promieniowania jonizującego.

Rozdział 7 – Odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe.

Rozdział 8 – Transport materiałów jądrowych, źródeł promieniowania jonizującego, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego

Rozdział 8a – Przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tranzyt przez to terytorium odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego.

Rozdział 9 – Nadzór i kontrola w zakresie przestrzegania warunków bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.

Rozdział 10 – Ocena sytuacji radiacyjnej kraju.

Rozdział 11 – Postępowanie w przypadku zdarzeń radiacyjnych.

Rozdział 12 – Odpowiedzialność cywilna za szkody jądrowe.

Rozdział 13 – Prezes Państwowej Agencji Atomistyki.

Rozdział 14 – Państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych”.

Rozdział 15 – Administracyjne kary pieniężne i przepisy karne.

Rozdział 16 – Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe.

Załącznik nr 1 – Określenia: dawki pochłoniętej, równoważnej i skutecznej (efektywnej).

Załącznik nr 2 – Poziomy progowe aktywności oraz stężenia promieniotwórczego izotopów promieniotwórczych.

Załącznik nr 3 – Symbol promieniowania jonizującego.

Zgodnie z Art. 1. ustawa Prawo atomowe określa:

1. 1. działalność w zakresie pokojowego wykorzystywania energii atomowej związaną z rzeczywistym i potencjalnym narażeniem na promieniowanie jonizujące od sztucznych źródeł promieniotwórczych, materiałów jądrowych, urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego;
   2. obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej wykonującej tę działalność;
   3. organy właściwe w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej;
   4. zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody jądrowe;
   5. zasady wypełniania zobowiązań międzynarodowych, w tym w ramach Unii Europejskiej, dotyczących bezpieczeństwa jądrowego, ochrony przed promieniowaniem jonizującym oraz zabezpieczeń materiałów jądrowych i kontroli technologii jądrowych.
2. Ustawa określa także kary pieniężne za naruszenie przepisów dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz tryb ich nakładania.
3. Ustawę stosuje się również do działalności wykonywanej w warunkach zwiększonego, w wyniku działania człowieka, narażenia na naturalne promieniowanie jonizujące.
4. Ustawa ponadto określa zasady monitorowania skażeń promieniotwórczych i reguluje działania podejmowane w przypadku zdarzeń radiacyjnych, jak również w przypadku długotrwałego narażenia w następstwie zdarzenia radiacyjnego lub działalności wykonywanej w przeszłości.
5. Ustawa określa również szczególne zasady ochrony osób przed zagrożeniami wynikającymi ze stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych.

---

<references>