PPy3/InstrukcjaWarunkowa

Instrukcja warunkowa

Zasadniczo każdy program w Pythonie składa się z ciągu instrukcji, które są wykonywane w kolejności, w jakiej zostały zapisane. W programowaniu potrzebna jest jednak możliwość podejmowania decyzji o przyjęciu różnych kursów postępowania, w zależności od danych z jakimi mamy do czynienia. Umożliwiają to instrukcje złożone, a szczególnie - instrukcja warunkowa.

Instrukcja warunkowa to pierwszy przykład instrukcji złożonej. W najprostszej postaci składa się ona z ciągu (jednej lub więcej) instrukcji ujętych w blok, który jako całość będzie wykonany lub nie, w zależności od tego, czy spełniony jest pewien warunek - co zależy zazwyczaj od aktualnych wartości pewnych zmiennych. Warunek ten zapisuje się w postaci wyrażenia logicznego.

Wśród instrukcji tworzących blok warunkowy mogą oczywiście się pojawić również instrukcje złożone, nie tylko instrukcje proste. Na przykład, kolejne instrukcje warunkowe.

Przykład minimalny:

if delta > 0 and not a == 0:
    x1 = (-b + delta) / 2 / a
    x2 = (-b - delta) / 2 / a
print(x1, x2)

Linijka z wywołaniem print nie jest już częścią instrukcji warunkowej, tylko kolejną instrukcją.

Do zapamiętania:

• wiersz otwierający instrukcję złożoną (czyli tu: zaczynająca się od if) zawsze kończy się dwukropkiem
• instrukcje tworzące blok w instrukcji złożonej są pisane z wcięciem, które musi być jednolite
• koniec bloku rozpoznaje się po powrocie do uprzedniego poziomu wcięcia
• blok instrukcji pod if ... nie może być pusty. Instrukcja if z pustym blokiem warunkowym jest nie tylko nieprzydatna, ale jest również błędem składniowym.

Przykład bardziej złożony:

if a == 0:
    print('Równanie nie jest kwadratowe.')
elif delta > 0 and not a == 0:
    x1 = (-b + delta) / 2 / a
    x2 = (-b - delta) / 2 / a
    print('Są dwa pierwiastki: x1 =', x1, 'x2 =', x2)
elif delta == 0:
    x = -b / 2 / a
    print('Jest tylko jeden pierwiastek: x =', x)
else: # delta < 0:
    print('Nie ma pierwiastków rzeczywistych.')

Jak to działa?

• Jeżeli spełniony jest warunek a == 0, wykonany zostanie blok poniżej if ..., a reszta instrukcji zostanie pominięta;
• Jeżeli warunek ten jest nieprawdziwy (i tylko wtedy), to sprawdzane są kolejno warunki umieszczone w wierszach zaczynających się od elif. Jeśli któryś z nich okaże się prawdziwy, to blok poniżej tej linijki zostanie wykonany, a cała reszta - pominięta;
• Jeżeli żaden z warunków - tych po if, i tych po wszystkich elif - nie okazał się prawdziwy, wykonany zostanie blok związany z else.
• Bloków elif może być w instrukcji dowolnie wiele (w tym - wcale), if jest obowiązkowy (inaczej nie byłoby instrukcji warunkowej) i tylko jeden, else może wystąpić wyłącznie na końcu - jeden raz, lub wcale.
• Komentarz po else: jest podpowiedzią dla czytającego, że skoro już zbadano warunki delta == 0 oraz delta > 0, a wykonanie dotarło do tej linijki, to delta < 0 jest jedyną pozostałą możliwością (o ile możemy założyć, że delta jest na pewno liczbą!). Jest on przeznaczony wyłącznie dla ludzkich oczu - interpreter go zignoruje, jak każdy komentarz.

Mam nadzieję, że czytający już zauważył, że and not a == 0 w trzeciej linijce jest niepotrzebne. Dlaczego?

Wyrażenie warunkowe

Innym sposobem uzależnienia wyniku działania od jakiegoś warunku jest tzw. wyrażenie warunkowe. Jest ono szczególnie wygodne w prostych przypadkach, i pozwala zapisać pewne działania w bardziej zwięzły sposób.

Przykład: chcemy, aby z nazwą wbx wiązała się wartość bezwzględna (moduł) aktualnej wartości (liczby) x. Za pomocą instrukcji warunkowej można to zrealizować tak:

if x < 0:
    wbx = -x
else:
    wbx = x

Ten sam wynik można osiągnąć za pomocą wyrażenia warunkowego:

wbx = -x if x < 0 else x

W wyrażeniu warunkowym nie ma opcji uwzględnienie dodatkowych możliwości za pomocą elif.

Ćwiczenia

W programach ćwiczebnych nieraz przyda nam się funkcja input(). Działa ona w sposób następujący: argumentem wywołania powinien być jakiś napis (np. w postaci stałej napisowej): input('podaj jakąś liczbę całkowitą: '). Gdy w programie przyjdzie kolej na wykonanie takiego wywołania, program wypisze ten napis do terminalu i będzie oczekiwał na reakcję użytkownika, czyli wpisanie czegoś z klawiatury (i zakończenie naciśnięciem klawisza Enter). Gdy to nastąpi, wynikiem wywołania funkcji input w programie będzie treść wpisana prze użytkownika (bez końcowego znaku nowej linii).

Uwaga: wartość zwracana przez input() zawsze jest napisem, a nie liczbą - choćby się składał z samych cyfr.

1. Napisz program, którego uruchomienie ma następujący skutek:

• program wita użytkownika (komunikatem w terminalu),
• prosi o wprowadzenie liczby całkowitej,
• sprawdza, czy liczba ta jest podzielna przez 7, i informuje o wyniku tego sprawdzenia

2. Napisz program, którego uruchomienie ma następujący skutek:

• program prosi użytkownika o podanie swojego (lub czyjegoś) wieku w latach
• jeśli wiek jest ujemny lub przekracza 120, odpowiada ,,Nieprawidłowy wiek"
• jeśli wiek wynosi 0, odpowiada ,,niemowlę"
• jeśli wiek jest poniżej 18, odpowiada ,,dziecko"
• jeśli wiek jest pomiędzy 18 a 120 (włącznie), odpowiada ,,dorosły"

CDN

---

poprzednia | Strona główna | dalej

RobertJB (dyskusja) 15:42, 28 cze 2016 (CEST)