Ochrona radiologiczna/Stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych

Stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych

Stosowanie promieniowania jonizującego w celach medycznych obejmuje ekspozycje:

1. pacjentów, wynikającą z badań lekarskich i leczenia, w tym ze wstępnych i okresowych badań pracowników;
2. osób poddawanych przesiewowym badaniom z zastosowaniem promieniowania jonizującego;
3. zdrowych osób lub pacjentów uczestniczących w eksperymentach medycznych;
4. osób poddawanych badaniom z zastosowaniem promieniowania jonizującego w celach medyczno-prawnych, kiedy podjęcie tych badań nie wynika ze wskazań zdrowotnych;
5. osób, które poza obowiązkami zawodowymi, świadomie i z własnej woli udzielają pomocy pacjentom i opiekują się nimi.

Wymienione ekspozycje wymagają uzasadnienia, opartego na przewadze oczekiwanych korzyści zdrowotnych dla pacjenta lub społeczeństwa nad uszczerbkiem zdrowotnym, który ekspozycja może spowodować.

Skierowanie na leczenie promieniowaniem jonizującym wydaje lekarz onkolog lub lekarz innej specjalności właściwej ze względu na rodzaj schorzenia, po rozważeniu uzasadnień dla innych sposobów leczenia, wynikających z natury choroby, stanu pacjenta i możliwych przeciwwskazań do radioterapii.

Właściwe badanie i leczenie przy użyciu promieniowania jonizującego wymaga optymalizacji ochrony radiologicznej pacjenta przed jego niepożądanym działaniem.

Prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu radioterapii onkologicznej, w tym leczenia chorób nowotworowych przy użyciu produktów radiofarmaceutycznych, wymaga zgody Głównego Inspektora Sanitarnego.

Prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu badań rentgenodiagnostycznych, badań diagnostycznych i leczenia chorób nienowotworowych oraz paliatywnego leczenia chorób nowotworowych z wykorzystaniem produktów radiofarmaceutycznych oraz zabiegów z zakresu radiologii zabiegowej wymaga zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego (wyjątek MON i MSWiA)

Główny Inspektor Sanitarny prowadzi krajową bazę danych urządzeń radiologicznych.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. z dnia 9 marca 2011 r) określa warunki bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej, w tym:

1. Zasady i metody dobrej praktyki medycznej.
2. Wymagania i szczegółowe zasady realizacji systemu zarządzania jakością.
3. Wymagania dotyczące szkolenia specjalistycznego.
4. Szczególne zasady dotyczące ekspozycji dzieci oraz kobiet w wieku rozrodczym.
5. Zasady zabezpieczenia przed nadmierną ekspozycją osób z otoczenia i rodzin pacjentów po terapii w medycynie nuklearnej.
6. Szczegółowe wymagania dotyczące badań przesiewowych i eksperymentów medycznych.
7. Szczegółowe zasady zapobiegania medycznym wypadkom radiologicznym oraz procedury postępowania po ich wystąpieniu.
8. Ograniczniki (limity użytkowe) dawek dla osób uczestniczących w eksperymentach medycznych oraz osób świadomie i z własnej woli pomagającym pacjentom.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 kwietnia 2006 r.

w sprawie minimalnych wymagań dla zakładów opieki zdrowotnej ubiegających się o wydanie zgody na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu radioterapii onkologicznej (Dz. U. 2006.75.528) określa:

1. minimalne wymagania dla zakładów opieki zdrowotnej ubiegających się o wydanie zgody na prowadzenie radioterapii onkologicznej, dotyczące:
   1. wyposażenia w terapeutyczne i diagnostyczne urządzenia radiologiczne,
   2. wyposażenia pomocniczego,
   3. liczebności i kwalifikacji personelu;
2. zakres dokumentacji niezbędnej do uzyskania przez zakład opieki zdrowotnej zgody na prowadzenie radioterapii onkologicznej, delegacja na podstawie art. 33e ust. 6 ustawy.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 marca 2008 r.

w sprawie minimalnych wymagań dla jednostek ochrony zdrowia udzielających świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii zabiegowej, diagnostyki i terapii radioizotopowej chorób nienowotworowych (Dz. U. 2008.59.365) określa:

1. minimalne wymagania dla jednostek ochrony zdrowia udzielających świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii zabiegowej, diagnostyki i terapii radioizotopowej chorób nienowotworowych, dotyczące:
   1. wyposażenia w urządzenia radiologiczne,
   2. wyposażenia pomocniczego,
   3. kwalifikacji personelu;
2. zakres dokumentacji niezbędnej do uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego lub odpowiednio komendanta wojskowego delegacja na podstawie art. 33g ust. 15 ustawy.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2007 r.

w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących formy i treści wzorcowych i roboczych medycznych procedur radiologicznych Dz. U. 2007.24.161.

Rozporządzenie reguluje formę i treść (zawartość) wzorcowych medycznych procedur radiologicznych.

Wzorcowa medyczna procedura radiologiczna składa się z części ogólnej (dla wszystkich rodzajów ekspozycji) i części szczegółowej dla:

• Diagnostyki w medycynie nuklearnej.
• Terapii w medycynie nuklearnej.
• Teleradioterapii.
• Brachyterapii.
• Rentgenodiagnostyki.
• Radiologii zabiegowej.

Robocza medyczna procedura radiologiczna stanowi opracowany na podstawie odpowiedniej wzorcowej medycznej procedury radiologicznej dokument (protokół postępowania) nadzorowany przez kierownika jednostki ochrony zdrowia, znany (i potwierdzony podpisem) osobom ponoszącym odpowiedzialność kliniczną. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 marca 2008 r. w sprawie bazy danych urządzeń radiologicznych (Dz. U. 2008.59.366) określa organizację bazy danych urządzeń radiologicznych, zakres informacji oraz sposób ich przekazywania Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu, na których stosowanie państwowy wojewódzki inspektor sanitarny lub odpowiednio komendant wojskowy ośrodka medycyny prewencyjnej albo państwowy inspektor sanitarny MSWiA wydał zezwolenie Rejestr urządzeń radiologicznych obejmuje kategorie:

1. Diagnostyczne aparaty rentgenowskie.
2. Urządzenia radiologiczne stosowane w medycynie nuklearnej.
3. Urządzenia radiologiczne stosowane w radioterapii:
   • aparaty ze źródłem promieniotwórczym (brachyterapia, bomba, gamma knife),
   • akceleratory (przyspieszacz liniowy, śródoperacyjny, cyklotron).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r.

w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej z dnia 9 marca 2011 r. (Dz.U.11.51.265) określa warunki bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej, w tym:

1. Zasady i metody dobrej praktyki medycznej.
2. Wymagania i szczegółowe zasady realizacji systemu zarządzani jakością.
3. Wymagania dotyczące szkolenia specjalistycznego.
4. Szczególne zasady dotyczące ekspozycji dzieci oraz kobiet w wieku rozrodczym.
5. Zasady zabezpieczenia przed nadmierną ekspozycją osób z otoczenia i rodzin pacjentów po terapii w medycynie nuklearnej.
6. Szczegółowe wymagania dotyczące badań przesiewowych i eksperymentów medycznych.
7. Szczegółowe zasady zapobiegania medycznym wypadkom radiologicznym oraz procedury postępowania po ich wystąpieniu.
8. Ograniczniki (limity użytkowe) dawek dla osób uczestniczących w eksperymentach medycznych oraz osób świadomie i z własnej woli pomagającym pacjentom.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 kwietnia 2006 r.

w sprawie minimalnych wymagań dla zakładów opieki zdrowotnej ubiegających się o wydanie zgody na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych, polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu radioterapii onkologicznej (Dz. U. 2006.75.528) określa:

1. minimalne wymagania dla zakładów opieki zdrowotnej ubiegających się o wydanie zgody na prowadzenie radioterapii onkologicznej, dotyczące:
2. 1. wyposażenia w terapeutyczne i diagnostyczne urządzenia radiologiczne,
   2. wyposażenia pomocniczego,
   3. liczebności i kwalifikacji personelu;
3. zakres dokumentacji niezbędnej do uzyskania przez zakład opieki zdrowotnej zgody na prowadzenie radioterapii onkologicznej.