Histologia/Tkanka mięśniowa

Tkanka mięśniowa

• Złożona głównie z podłużnych komórek pochodzących z mezodermy.
• Zasadnicza właściwość — kurczliwość (zmiana długości oraz zmiana napięcia).
• Nie ma substancji międzykomórkowej (elementy mięśniowe połączone są ze sobą za pomocą tkanki łącznej wiotkiej).

Mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe

Mięśnie Szkieletowe

• Złożone z długich, cylindrycznych, wielojądrowych (około 75 na minimetr) komórek o długości do 100 mikrometrów.
• Ich skurcze są krótkotrwałe, choć silne.
• Cytoplazma komórki zawiera:
  • mikrofibryle — średnica około 2 mikrometry; tworzą pęczki; kurczą się,
  • cytosol,
  • liczne mitochondria.
• Czynność tej tkanki jest zależna od woli (tylko nieliczne wyjątki).
• Mechanizm skurczu:
  • z pęcherzyków końcowych uwolnione zostają jony wapnia — przenikają one do cytosolu, łącząc się jednostką C troponiny na aktynie i odsłaniając tym samym miejsca aktywne na aktynie. Główki miozyny łączą się z aktyną i przesuwają cienki w głąb sarkomeru — następuje skurcz,
  • główki miozyny odłączają się, potem to samo czynią jony wapnia, które wracają do pęcherzyków końcowych — następuje rozkurcz.

Mięśnie poprzecznie prążkowane serca

Mięsień sercowy

• Występujący w sercu kręgowców.
• Złożone przede wszystkim z wydłużonych komórek (kardiomiocytów) oraz istoty międzykomórkowej (tkanka łączna + blaszki podstawne).
• Jądra komórkowe ułożone są centralnie (u człowieka zazwyczaj jedno jądro).
• Występują 3 rodzaje połączeń międzykomórkowych: desmosomy, obwódka zwierająca oraz neksus.
• Czynność tej tkanki — niezależne od woli skurcze i rozkurcze; zmiany w czasie stężenia jonów wapnia (znajdujących się w zbiornikach gładkiej siateczki sakro plazmatycznej) mają rozkład normalny; w przypadku bardzo wysokiego stężenia (osiągnięcia wartości krytycznej) jony wapnia zaczynają przepływać do cytosolu, co daje sygnał do skurczu.

Tkanka mięśniowa gładka

Komórki mięśni gładkich

• Zbudowana z komórek o kształcie wrzecionowatym; to monokariocyty (posiadają jedno jądro, które w czasie skurczu zwija się).
• Występowanie:
  • w ścianach naczyń krwionośnych,
  • w ścianach czy śluzówkach narządów jamistych i przewodów (np. przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego, dróg rodnych), tworzą duże mięśnie (w ścianie macicy lub żołądka)
• Działa niezależnie od woli.
• Skurcze wywoływane są przez:
  • pobudzenie nerwowe,
  • substancje chemiczne,
  • rozciąganie,
  • spontanicznie — wywołane automatyzmem mięśnia.

Pytania do wykładu

1. Omów budowę tkanki mięśniowej.
2. Który rodzaj tkanki mięśniowej charakteryzują skurcze niezależne od woli a który zależne?
3. Omów wybrany mechanizm skurczu tkanki mięśniowej.